Het Blaauw Ensemble

De leden zijn:

  • Helen Bledsoe (fluit),
  • Tara Bouman (klarinet, basklarinet),
  • Marco Blaauw (trompet, Janus-trompet, schuiftrompet),
  • Maria Cleary (harp, arpa doppia) en
  • Gijsbrecht Royé (bas-citer).

Op uitnodiging van de Stichting Huygens-Fokker stelde Marco Blaauw dit ensemble samen. Hij kent Bledsoe, Bouman en Cleary al vele jaren door ontmoetingen in verschillende projecten met nieuwe muziek. Ensemble MusikFabrik in Düsseldorf is een van de regelmatige ontmoetingsplaatsen. De musici staan bekend als nieuwsgierige, onderzoekende en virtuoze instrumentalisten. Hun activiteiten en interessen overlappen elkaar en tonen grote overeenkomsten. Vanuit hun klassieke achtergrond onderzoeken ze nieuwe speelmanieren op nieuwe of juist oude, zelden gebruikte, instrumenten. Hun uitstraling inspireerde componisten tot het schrijven speciaal voor hen.

Gijsbrecht Royé (1963) begon al op jeugdige leeftijd met gitaarspelen en componeren. Aanvankelijk volgde hij een tweede roeping, te weten de ecologische landbouw en bezocht de Land- en Tuinbouwschool en werkte op een biologische boerderij (koeien melken, bieten schoffelen en aardappelen planten). In 1987 won hij een speciale gitaarprijs in de Internationale Gaudeamus Competitie. Als componist nam hij deel aan verscheidene 'Young Composers'-projecten. De laatste jaren gaat zijn belangstelling vooral uit naar de intonatiemogelijkheden van verschillende snaarinstrumenten.

Marco Blaauw (door Michiel Cley)
Denk aan een trompet, en laat jazz, de dorpsfanfare en het trompetconcert van Haydn buiten beschouwing: wie op dit punt in een leegte staart, kan die laten invullen door Marco Blaauw. Want de trompet is tot meer in staat dan het in stand houden van tradities. Het instrument heeft fantastische mogelijkheden die nog nauwelijks zijn benut door componisten, en nog niet ontdekt door het publiek. Marco Blaauw laat ze horen, als solist bij orkesten en ensembles - of alleen, in de wijdse akoestiek van een kerkje. Eeuwen geleden was het de functie van troubadours om met artistieke middelen nieuws te verspreiden. Met dat beeld voor ogen ontpopte Marco Blaauw (1965) zich, na zijn conservatoriumopleiding, als pionier op het gebied van trompettechnieken en als een 'klankfanaat', die virtuositeit liever zoekt in de verfijning van de klank dan in snelheid.
Blaauw: 'In Nederland, waar het accent op allround-scholing ligt, is het niet gebruikelijk dat je je specialiseert in hedendaagse muziek. Als conservatorium-musicus raak je erg geconditioneerd: je leert het handwerk, maar je moet je op eigen kracht oriënteren op een nieuwe artistieke richting.' Na het conservatorium speelde hij in o.a. het EEG Jeugdorkest en verscheidene Nederlandse symfonie-orkesten. Maar er is meer dan de geijkte muziekpraktijk. Publiek hoeft niet altijd bevestigd te worden in wat het al weet; Blaauw wil dat men zich werkelijk verwondert over wat men hoort. Onlangs ontwikkelde hij een nieuw trompettype, de "Janustrompet" met een dubbele beker en met vijf ventielen in plaats van drie. Dit instrument stelt hem in staat klanken te realiseren die op een traditionele trompet niet mogelijk zijn. Microtonen, bijvoorbeeld - de nuances, dus, die tussen de 'gewone' tonen van de westerse toonladder liggen en die zo'n belangrijke rol spelen in, onder meer, Arabische en Aziatische muziek. Met dit instrument, en met zijn onschoolse visie, ontwikkelde hij zich steeds meer tot solist - maar niet tot een eenling. Nog steeds is hij verbonden aan het Ives Ensemble, Musikfabrik Düsseldorf en het trompetkwartet de Michaelstrompeter. Tevens doet zijn uitzonderlijke spel vonken overslaan bij componisten uit binnen- en buitenland. Peter Eötvös, Karlheinz Stockhausen, Richard Ayres, Martijn Padding, Isabel Mundry en anderen schreven stukken voor hem, die hij uitvoert naast bestaand werk van o.a. Hans Werner Henze, Mauricio Kagel, Toru Takemitsu en Franco Donatoni.
Daarnaast is hij te horen als improvisator. De muziek die hij ad hoc laat ontstaan is alleszins kleurrijk, want ze wordt uitgevoerd op rood of blauw gelakte instrumenten. 'Omdat ik ben grootgebracht met muziekpapier', aldus Blaauw, 'is het bevrijdend om je eigen muziek te kunnen maken. In mijn improvisaties probeer ik mijn geconditioneerde geweten los te laten. De muziekgeschiedenis en de traditionele speeltechnieken zijn niet langer het ijkpunt, maar louter de klank. Ik schroom het woord "meditatief" te gebruiken, maar men zal het er ongetwijfeld mee associëren.' Voor Blaauw is de trompet een volwaardige vervanger van de solostem. Niet toevallig krijgt hij een solorol in de opera "Mittwoch aus Licht" van Karlheinz Stockhausen. In dit werk - de première is gepland voor het seizoen 2002-2003 - zijn de stemmen en instrumenten gelijkwaardig: de musici spreken via hun instrument, hun noten worden 'tekst'. Koren op de molen dus, van een musicus die werkelijk iets te zeggen heeft.

Helen Bledsoe
"Musicians have the chance to develop new abilities and start over again even as adults. This gives one the unique chance to go beyond the narrow; traditional limits of one's instrument, and thus go beyond oneself."
Helen Bledsoe, geboren in Aiken, South Carolina, kwam naar Europa in 1994 en woont momenteel in Keulen. Ze werkt in heel Europa als soliste en in ensembles voor eigentijdse muziek. In Amerika behaalde zij academische titels aan de University of Pittsburgh (B.A. summa cum laude), en Indiana University (M.M.). Aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam behaalde zij vervolgens het Uitvoerend Musicus diploma, met onderscheiding. Haar leraren en bronnen van inspiratie waren: Bernard Goldberg, Peter Lloyd, Kate Lukas, Harrie Starreveld, Aurèle Nicolet en Robert Dick. Zij won vele beurzen waaronder ook het William Kincaid Scholarship. Tijdens de winters van 1992 en 1993 hield Helen residentie in the Banff Centre, Canada, ontwikkelde ze haar passie voor de avant-garde kamermuziek en improvisatie. Hoewel ze bekend staat als "specialiste" voor contemporaine muziek, heeft Helen een brede muzikale achtergrond: Tijdens haar traverso studie speelde zij met het University of Pittsburgh Collegium Musicum. Als orkestmusicus bekleedde zij posities in Charleston Symphony (SC), the Pittsburgh Civic Orchestra, en Owensboro Symphony (Kentucky). Helen studeerde ook Jazz bij David Baker in Indiana en Karnatische (Zuid-Indiase) muziek bij Rafael Reina in Amsterdam. In de zomer van 2000 studeerde zij in Bangalore, India, bij de zangeres Jahnavi Jayaprakash. Als soliste won Helen vooraanstaande prijzen zoals de the Myrna Brown Competition, the Banff Concerto Award, en de International Gaudeamus Interpreter's Competition for Contemporary Music. In Noord Amerika trad zij solistisch op met o.a. het Dallas Chamber Orchestra en het Calgary Philharmonic. In Europa trad zij op in vooraanstaande festivals als Darmstadt Ferienkurse en de Gaudeamus Muziekweek.
Sinds haar komst naar Europa in 1994 is Helen zeer actief geweest in de Europese nieuwe muziek-scène. Zij trad op in vele vooraanstaande festivals en concertzalen zoals het Mozarteum in Salzburg, de Philharmonieën in St Petersburg, Berlijn en Keulen, Settiembre Musica in Turijn, Cité de la Musique in Paris, het Gulbenkian Festival in Lissabon en de Zürich Tage für Neue Musik. Zij trad op met ensemble Klangforum Wien, is regelmatige gast bij het Amsterdamse Nieuw Ensemble en vast lid bij ensemble MusikFabrik in Düsseldorf en het REMIX ensemble in Porto.
Naast haar privé lespraktijk onderwees Helen aan de University of Pittsburgh en was zij assistent van Peter Lloyd en Kate Lukas aan Indiana University. Ook geeft zij masterclasses voor fluit en workshops voor componisten.

Tara Bouman
Tara Bouman, 1970, studeerde klarinet in Rotterdam bij Walter Boeijkens en in Amsterdam bij Piet Honingh. Ze sloot haar studie af in 1997 met het uitvoerend musicus diploma met onderscheiding voor de interpretatie van eigentijdse muziek. De belangstelling voor nieuwe muziek werd bij haar als kind al gewekt door Messiaens "Quatuor pour la fin du temps". Een beslissende invloed op haar keus om te specialiseren in deze richting was de kennismaking met de muziek van Karlheinz Stockhausen met wie zij vanaf 1995 intensief samenwerkte. In 1996 en 1998 won zij prijzen bij de Ferienkurse für Neue Musik in Darmstadt en tijdens de Stockhausen- Kursen in Kürten werd zij onderscheiden met prijzen voor haar interpretatie van "Mission und Himmelfahrt" voor bassethoorn en trompet in (1998) en "Harlekin" voor klarinet solo. Sinds 1996 speelt Tara Bouman concerten in vele verschillende formaties door heel Europa en daarbuiten. Sinds 1999 is zij jaarlijks te gast aan het conservatorium in Mexico voor het geven van concerten en masterclasses. Voor de instudering van haar repertoire werkt zij nauw samen met componisten waaronder Karlheinz Stockhausen, György Kurtág, Georges Aperghis, Roderik de Man, Robin de Graaf en Isabel Mundry.

Maria Cleary
Maria Christina Cleary geboren in Ierland, 1972, woont momenteel in Amsterdam en werkt als harpiste, specialisaties oude muziek en moderne muziek, door heel Europa. Aanvankelijk studeerde zij psychologie in Trinity College Dublin. Van het NUFFIC kreeg zij later een beurs die het haar mogelijk maakte aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag harp te studeren. In 1994 behaalde zij daar het Diploma Uitvoerend Musicus, in 1996 het Diploma Aantekening Kamermuziek.
Zij vervolgde haar harpstudie bij Susanna Mildonian aan het Koninklijk Conservatorium in Brussel en studeerde historische harpen bij Andrew Lawrence-King aan de Hochschule für Alte Musik in Bremen. In 1997 werd zij aangenomen door het Jonge Netwerk voor Oude Muziek door haar spel op de enkelvoudige-pedaalharp. In Japan was zij een jaar later prijswinnares in the International Harp Competition.
Maria Cleary specialiseerde zich op verschillende harpen. Naast de concertharp en de keltische harp speelt zij o.a. arpa doppia, arpa de dos ordenes en middeleeuwse harp. Zij trad op met Academy of Ancient Music (Engeland), Concerto Palatino, De Nederlandse Bach Vereniging, La Sfera Armoniosa, Arte e Suonatori (Polen), Combattimento Consort Amsterdam. Hedendaagse muziek speelde zij met ensemble MusikFabrik NRW, Düsseldorf, Remix Ensemble in Portugal en Prometheus België.

Instrumenten

Janus-trompet

Marco Blaauw ontwikkelde onlangs zijn eigen instrument de "Janus-trompet": deze trompet is naast de gangbare 3 ventielen uitgebreid met een 4e ventiel, voor het spelen van kwart- en microtonen, en een 5e ventiel voor het wisselen tussen twee bekers.
Door één van de bekers met demper en de andere open te bespelen, kan een enorm scala aan nieuwe klankkleuren ontstaan wanneer snel of juist zeer geleidelijk wordt gewisseld tussen de twee bekers! Door de twee bekers ontstaat de relatie met Janus, de Romeins/Italiaanse God, een gestalte met twee gezichten die ook wel de God van elk begin (Januari......), of van elke overgang werd genoemd. De nieuwe mogelijkheden van deze trompet heeft al vele componisten geïnspireerd: Martijn Padding, Peter Eötvös en Isabel Mundry schreven reeds voor dit instrument; nieuwe werken zijn in planning.

Schuiftrompet

Door de samenwerking met Royé nam Marco Blaauw de schuiftrompet weer in gebruik. Dit instrument wordt ook wel sopraan trombone genoemd, en beschikt dan ook net als de 'gewone' tenortrombone over eindeloos veel mogelijkheden om microtonaal te spelen. De schuiftrompet heeft een lange ontstaansgeschiedenis maar werd de afgelopen 400 jaar nauwelijks gebruikt in de klassieke muziek. Waarschijnlijk raakte dit instrument door speeltechnische problemen in de vergetelheid. Onterecht, vinden Blaauw en Royé: de sonore klankkleur en de unieke instrumentale mogelijkheden, het maken van glissandi en de vele beschikbare microintervallen, maken de schuiftrompet tot een heel interessant solo-instrument!

Het project Blaauw Ensemble is een samenwerkingsproject van Muziekcentrum de IJsbreker met de Stichting Huygens-Fokker en wordt financieel ondersteund door het Fonds voor de Podiumkunsten.