MicroFest Amsterdam 2011

Festival | 11 december 2011, 11.00-21.30 uur | BAM Zaal, Muziekgebouw aan ’t IJ te Amsterdam

  

MicroFest Amsterdam 2011
 
In december van 2011 zal Stichting Huygens-Fokker in de hoofdstad het eerste microtonale festival van Nederland laten plaatsvinden, onder de titel MicroFest Amsterdam 2011. De stichting treedt hiermee in de voetsporen van de in Los Angeles gevestigde MicroFest en de UK MicroFest in London. Via een brede programmering van de meest uiteenlopende vormen van microtonaliteit wordt in de behoefte voorzien van vele enthousiaste luisteraars en geïnteresseerden in onconventionele stemmingen en microtonale muziek. Muziek die, zoals de beroemde Amerikaanse componist Charles Ives het omschreef, bestaat uit ‘de tonen tussen de toetsen van de piano’. Belangrijk voor de concerten tijdens het festival is dat er, in tegenstelling tot de Fokker-orgelconcerten die op 31-toonstechniek zijn gebaseerd, ook concerten kunnen plaatsvinden met de nadruk op andere microtonale systemen. Zo zal er aandacht besteed worden aan onder andere 31-toonsmuziek, 19-toonsmuziek, kwarttoonsmuziek, 96-toonsmuziek, muziek in Bohlen-Pierce stemming, in middentoonstemming en muziek bestaande uit boventonen. Alle gebaseerd op beproefde verdelingen van het octaaf. Deze verdelingen of stemmingen leiden tot geheel nieuwe muzikale en tonale mogelijkheden; een bron van frisse klanken die het oor van de luisteraar verruimt en het denken over muziek voorgoed verandert. Ook zal in het programma worden aangetoond dat verschillende conventionele instrumenten, zoals een klarinet, in staat zijn om exacte microtonen voort te brengen. Tevens zal tijdens het festival worden getracht om de Nederlandse microtonaliteit ten opzichte van het internationale veld te plaatsen.

Met dit eendags festival tracht Stichting Huygens-Fokker het publiek bewust te maken van het feit dat ons conventionele toonsysteem geen vast gegeven is maar een menselijke keuze uit de 17de en 18de eeuw, die niet in alle opzichten een gelukkige is geweest. Zo mist ons huidige dominerende 12-toonssysteem onder meer belangrijke harmonische mogelijkheden die verband houden met de natuurlijke reeks van boventonen. Het opdoen van dit soort kennis middels concerten en andere activiteiten tijdens de MicroFest Amsterdam is één van de doelstellingen van dit festival.

Het ontwikkelen en beschikbaar stellen voor meerdere doelgroepen van kennis over microtonale muziek is de voornaamste missie van de MicroFest en de organisator, Stichting Huygens-Fokker. Als centrum voor microtonale muziek bezet de stichting een unieke plaats in het Nederlandse muziekveld. Via de reguliere concerten met het Fokker-orgel is er een groeiende aandacht voor afwijkende stemmingen en microtonaliteit. Daarom vindt Stichting Huygens-Fokker het van belang om aan deze bijzondere muziek extra aandacht te besteden in de vorm van een eendags festival. Een dergelijk festival bestaat al wel in andere landen, waaronder Groot-Brittannië en de Verenigde Staten, en heeft daarom nu een plaats in één van de meest cultuurrijke steden van Europa: Amsterdam.

De concertserie, die Stichting Huygens-Fokker sinds vorig seizoen samen met het Muziekgebouw aan ’t IJ organiseert, leert dat er een divers publiek bestaat voor microtonale muziek dat niet alleen uit specialisten uit het vak bestaat maar ook uit luisteraars afkomstig uit alle windstreken van Nederland.

 

Programma

11.00 – 12.15: Le Club Microtonal   >>>
Onder de programmatitel Le Club Microtonal zal het Fokker-orgel tijdens dit concert onderdeel zijn van Ensemble SCALA, een nieuwe zevenkoppige club musici die zich heeft gespecialiseerd in microtonale muziek. Gezamenlijk zullen zij een scala aan nieuwe klanken ten gehore brengen door de grenzen van de kleurrijke 31- en 24-toonsstemming te verkennen. Net als vorig seizoen zal het ensemble, naast nieuw gecomponeerd werk, beproefde microtonale werken van oude meesters tot klinken brengen.
m.m.v. Raymond Honing - fluit
          Michel Marang - klarinet
          Manuel Visser - altviool
          Stefan Gerritsen - 31-toonsgitaar
          Keiko Shichijo - keyboards / Carrillo-piano
          Ere Lievonen - Fokker-orgel
          Adam Jeffrey - percussie

13.30 – 14.30: Lecture performance door dr. Bob Gilmore
Bob Gilmore is hoofd van de afdeling musicologie aan de Brunel University van Londen en is specialist op het gebied van microtonale muziek. Hij zal tijdens deze lezing onder meer een toelichting geven op filmfragmenten over twee pioniers van de microtonale muziek: Ivan Wyschnegradsky en Harry Partch.

15.00 – 16.00: Van 19 tot 96 tonen in het octaaf   >>>
Keiko Shichijo - Carrillo-piano
Anne La Berge - dwarsfluit

Met werken van Martin Imholtz, Alain Banquart, Larry Polansky, Juan Felipe Waller, Anne La Berge, Bernfried E.G. Pröve en David Lang.

Keiko Shichijo begon in 1996 haar studie aan de 'Toko Gakuen Universiteit voor Muziek' in Tokyo, waar ze piano, kamermuziek, clavecimbel en fortepiano studeerde. Ze behaalde een Bachelor piano, en later een Master fortepiano. In 2002 trok ze naar het Conservatorium van Amsterdam en enkele jaren later naar Gent, waar ze het Master na Masterprogramma hedendaagse muziek volgde. Als pianiste geeft Keiko solo- en kamermuziekconcerten in heel Europa. Tijdens dit concert zal zij de 96-toons Carrillo-piano (óf 1/16-toonspiano) bespelen. De Carrillo-piano van het merk Sauter is ontwikkeld door een samenwerking tussen Julián Carrillo (1875-1965) en Carl Sauter in de jaren ‘50 van de vorige eeuw en heeft vele componisten en musici geïnspireerd tot het componeren en uitvoeren van microtonale muziekliteratuur. Het verfijnde 96-toonssysteem van Carrillo kan feitelijk ieder interval en akkoord zuiver benaderen. Zo kunnen er op de Carrillo-piano via spectrale akkoorden zeer diverse boventoonklanken nagenoeg perfect benaderd worden. Op het repertoire staan enkele standaard werken voor Carrillo-piano.

* Bekijk de sponsors die het mogelijk hebben gemaakt om de Carrillo-piano aan te schaffen.

Anne La Berge’s carrière als fluitiste/improvisator/componiste reikt voorbij internationale en stilistische grenzen. In haar performances combineert ze de verschillende aspecten waarop haar internationale reputatie is gebaseerd: een ruige en vergaande virtuositeit, een sterke voorkeur voor geïmproviseerde fijnzinnig geweven microtonale texturen en melodieën, haar uitgebreide unieke verzameling krachtige percussieve fluit effecten, dat alles gecombineerd met elektronische bewerkingen. Anne La Berge voltooide haar bachelors aan de Universiteit van New Mexico in Albuquerque en vervolgde haar studie met een Master of Music aan de Universiteit van Illinois in Urbana-Champaign. Daarna deed ze research in het kader van een PhD aan de Universiteit van Californie in San Diego. In 1989 verhuisde ze naar Amsterdam waar ze sindsdien woont en werkt. Momenteel is ze voorzitter van de Royal Improvisers Orchestra en Bewegende Kamer Stichtings en ze is samen met haar echtgenoot David Dramm directeur van de Stichting VOLSAP.

16.30 – 17.15: Forum | Microtonale muziek in praktijk
Verschillende kenners en uitvoerders van microtonale muziek, waaronder de Canadees Siemen Terpstra en de Nederlandse componist Gijsbrecht Royé, zullen deelnemen aan dit forum waarbij gediscussieerd zal worden over welke microtonale systemen op welke wijze beter in de praktijk tot hun recht kunnen komen. Een onderwerp dat hopelijk kan leiden tot een exactere uitvoering van microtonale muziek. De discussie staat onder leiding van Sander Germanus.

20.15 – 21.30: Bohlen-Pierce ontmoet Huygens-Fokker   >>>

Nora-Louise Müller & Ákos Hoffman, Bohlen-Pierce klarinetten

Ere Lievonen, Fokker-orgel


Ere Lievonen zal enkele hoogtepunten uit het repertoire van het Fokker-orgel
ten gehore brengen, waaronder een werk van Hans Kox. Zo zal hij zowel oude muziek in middentoonstemming als nieuwe muziek die speciaal voor het 31-toonsorgel gecomponeerd is uitvoeren. Daarnaast zal een korte maar krachtige compositie klinken waarbij het Fokker-orgel volledig door een laptop wordt aangestuurd.

Nora Louise Müller en Ákos Hoffman zullen gedurende dit concert op onnavolgbare wijze de Bohlen-Pierce klarinet bespelen. De Bohlen-Pierce toonladder gebruikt de duodecime als zijn harmonisch raamwerk, die verdeeld wordt in 13 stappen, geheel volgens wiskundige berekeningen. Hieruit resulteert een alternatief harmonisch systeem dat nieuwe mogelijkheden biedt voor de hedendaagse muziek in de toekomst. In 2008 is de eerste Bohlen-Pierce klarinet opgeleverd en nu al zijn er vele nieuwe werken voor gecomponeerd, waarvan er meerdere dit concert zullen klinken.

Op het programma werken van François Gabriel Madden, Manfred Stahnke, Hans Kox, Georg Hajdu, Tarquinio Merula, Owen Bloomfield, Danny de Graan, Sascha Lino Lemke en Ivan Wyschnegradsky.

* Dit concert wordt ondersteund door het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR).

 

Kaarten   

 

De losse concerten zijn 15 euro, een passe-partout voor de hele festivaldag kost 24 euro. >>>

Kortingskaarten (Stadspas, CJP, 65+) voor losse concerten zijn 12 euro.

Kaarten kunt u reserveren bij het Muziekgebouw. De kaarten zijn inclusief een drankje voor na het concert in het restaurant Zouthaven van het Muziekgebouw aan 't IJ.

Restaurants en eetgelegenheden in de buurt

Er zijn verschillende restaurants en eetgelegenheden in de buurt van het Muziekgebouw aan 't IJ voor de lunch en het diner. Het makkelijkst is natuurlijk het restaurant Zouthaven in het Muziekgebouw zelf, maar op de kaart vindt u ook nog andere uitstekende alternatieven, zoals rond de openbare bibliotheek.

Sponsors     

Dit festival wordt mede mogelijk gemaakt door: het Amsterdams Fonds voor de Kunst, het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR), het Goethe-Institut Nederland en het Muziekgebouw aan 't IJ. De renovatie van het Fokker-orgel is mogelijk gemaakt door onder meer het Prins Bernhard Cultuurfonds en het SNS REAAL Fonds. Een gulle gift van het Nederlands Akoestisch Genootschap en een gezamelijke bijdrage van zes bekende advies-bureaus, te weten Cauberg-Huygen, DGMR, LBP|SIGHT, M+P, Peutz én Wijnia-Noorman-Partners (WNP) hebben het mogelijk gemaakt om de Carrillo-piano aan te kopen. Bekijk al onze sponsors

Terugblik op het festival

Lees de blog van Nora-Louise Müller over de MicroFest Amsterdam 2011 hier.