Fokker-orgel concertserie

Seizoen 2017-2018

zondag 01-10-2017 | Fokker-orgel XL!
Ere Lievonen, Fokker-orgel | m.m.v. Maarten Havinga, Fokker-orgel

Speciaal voor deze gelegenheid wordt het unieke akoestische Fokker-orgel uitgebreid met digitale orgelregisters. Zo worden er diverse levensechte orgelgeluiden toegevoegd aan enkele laat-romantische werken, die meer klanken vereisen dan de vier karakteristieke registers die de twee manualen van het Fokker-orgel rijk zijn. Deze extra klanken zullen logischerwijs gestemd worden volgens het 31-toonssysteem, waardoor belangrijke orgelwerken uit de 19de en 20ste eeuw voor het eerst op perfecte wijze in de middentoonstemming kunnen klinken. Daarnaast zal er onder andere een werk van Rozalie Hirs klinken waarbij de elektronische geluiden uit het 31-toonsorgel lijken te komen. Dit alles door een geavanceerd geluidssysteem dat is opgehangen vlakbij de orgelpijpen aan het plafond in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw aan 't IJ. Vaste Fokker-organist Ere Lievonen zal de bewonderenswaardige taak op zich nemen om dit microtonale instrument anders te laten klinken dan u gewend bent. Hij wordt bij enkele werken voor vier handen en vier voeten bijgestaan door organist Maarten Havinga, die een seizoen eerder het 31-toonsorgel met overtuiging heeft bespeeld.

 

zondag 26-11-2017 | MICRO|IMPRO
Bram Stadhouders & Melle Weijters, Fokker-orgel door gitaar aangestuurd

Gitarist Bram Stadhouders (in Nederland bekend om zijn eigenzinnige gitaarspel) en gitarist Melle Weijters (al sinds jaren betrokken bij Stichting Huygens-Fokker en een ingewijde in de microtonale muziek) zullen afwisselend maar ook gezamenlijk het Fokker-orgel via laptops aansturen met hun gitaar. Stadhouders zal zich voornamelijk richten op zijn kenmerkende enerverende improvisaties, waarbij hij het orgel op magnifieke wijze met zijn MIDI-gitaar zal aansturen. Weijters zal zich meer focussen op nieuwe microtonale toepassingen binnen de jazz en blues en gebruikt daarbij een elektrische gitaar en software om met het 31-toonsorgel te kunnen communiceren. Bram Stadhouders studeerde elektronische muziek in Utrecht en compositie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en heeft ondertussen behoorlijk wat ervaring met het bespelen van een orgel via zijn gitaar. Zo heeft hij onder de titel ‘Organic Guitar’ live geïmproviseerd op het BusyDrone-draaiorgel in het Orgelpark te Amsterdam. Melle Weijters heeft jazzgitaar gestudeerd aan het conservatorium van Maastricht en wijdt zich al jaren aan fretloze en microtonale gitaren. Hij heeft met zijn gitaar het Fokker-orgel reeds aangestuurd in zowel 2014 als in 2016, met onder andere improvisaties op akkoorden van Adriaan Fokker en Duellin' The Meantone Blues, een eigen werk dat ook nu weer uitgevoerd zal zorgen. De verschillen in aanpak tussen beide heren zullen tevens naar voren komen in een gezamenlijke improvisatie waarin zij een muzikaal gevecht aangaan.

 

zondag 14-01-2018 | De Kunst van Nauwluisterendheid
Ensemble SCALA: Raymond Honing, fluit | Michel Marang, klarinet | Manuel Visser, altviool | Stefan Gerritsen, 31-toonsgitaar | Anne Veinberg, Carrillo-piano & keyboards | Ere Lievonen, Fokker-orgel | Glenn Liebaut, percussie

Ensemble SCALA, met in de basis het 31-toonsorgel, komt ook dit seizoen weer met een nieuw programma vol microtonale klanken. De titel van dit concert wordt gedeeltelijk ontleend aan de in 1960 door professor Adriaan Fokker opgerichte Stichting Nauwluisterendheid, die in 1967 definitief van naam veranderde in Stichting Huygens-Fokker. Met de vreemdsoortige term ‘nauwluisterendheid’ doelde Fokker op de kleine toonsafstanden van het 31-toonssysteem waarbij de stemming nauw luistert, maar ook op het vermogen om deze tonen al luisterend goed te kunnen waarnemen. Dat is een kunst op zichzelf. Aan (het daarin gespecialiseerde) Ensemble SCALA de taak om composities met microtonen uit te voeren, zodat het publiek de kunst van nauwluisterendheid onder de knie kan krijgen. Op het programma staat een nieuw werk van de bekende Finse componist Juhani Nuorvala (1961). Nuorvala, die ondanks zijn toegankelijke klanken en bewegingen uitstekend gebruik weet te maken van microtonen in zijn muziek, is tevens als compositiedocent verbonden aan de Sibelius Academie in Helsinki. Verder staat onder andere de uitgestelde première van Arnold Marinissen (1966) gepland. Marinissen, die naast slagwerker en componist momenteel ook hoofd klassiek aan het Conservatorium van Amsterdam is, staat bekend om zijn voorliefde voor minimal music en percussieve klanken. Maar of dit ook in deze nieuwe compositie voor Ensemble SCALA te bespeuren zal zijn valt nog te bezien. Naast deze twee wereldpremières staan er op het programma werken voor diverse kleinere bezettingen die het gehele concert een fris en gevarieerd karakter zullen geven.

 

zondag 25-02-2018 | Fokker versus Carrillo
Anne Veinberg, Carrillo-piano | Ere Lievonen, Fokker-orgel | Ernestine Stoop, Carrillo-harp

Julián Carrillo (1875-1965) en Adriaan Fokker (1887-1972) hebben beiden hun leven gewijd aan microtonen, maar zij kwamen ieder uit op een geheel ander toonsysteem. De Mexicaan Carrillo, die Fokker in 1958 heeft ontmoet tijdens het UNESCO-congres in Parijs, verdeelde het octaaf in 96 minieme stapjes, het Sonido-trece-systeem (de dertiende toon) genaamd. Voor al zijn inspanningen op dit gebied kreeg hij tijdens zijn leven zeer veel erkenning, waaronder zelfs een nominatie voor de Nobelprijs voor de Natuurkunde in 1950. Fokker daarentegen verdeelde het octaaf in 31 kleine stapjes per octaaf, gebaseerd op de middentoonstemming en de ideeën van Christiaan Huygens. Deze twee systemen zijn op papier onverenigbaar en toch blijken de instrumenten die speciaal voor deze twee verschillende stemmingen zijn gebouwd in de praktijk wonderwel goed samen te kunnen klinken. Zo wijken de tonen van het 31-toonsorgel onhoorbaar weinig af van 31 best overeenkomstige tonen op de 96-toonspiano, ofwel de Carrillo-piano, die ook in het bezit is van Stichting Huygens-Fokker en bespeeld zal worden door pianiste Anne Veinberg. Bijzonder is ook dat de bekende harpiste Ernestine Stoop dit concert te gast zal zijn met haar zeldzame Carrillo-harp. Zij liet dit instrument, dat feitelijk meer op een citer lijkt, speciaal voor zichzelf bouwen. Het Fokker-orgel zal worden bespeeld door de zeer ervaren vaste organist Ere Lievonen. Op het programma staat onder andere een geraffineerd nieuw werk van Sander Germanus voor Carrillo-piano en Fokker-orgel, getiteld ‘Morpheus’. Verder zullen er composities uit het repertoire van deze bijzondere microtonale instrumenten gespeeld worden, waaronder ook werkjes van zowel Fokker als Carrillo. De strijd tussen de twee microtonale systemen zal zich ook vertalen in een spectaculaire impro-battle, uitgevoerd door de musici tezamen.

 

zondag 25-03-2018 | Op avontuur met Moosbrugger
Alexander Moosbrugger, Fokker-orgel | m.m.v. Ned McGowan, contrabasfluit

De Oostenrijkse musicus Alexander Moosbrugger (1972), sinds 2001 woonachtig in Berlijn, is zeer veelzijdig; hij is naast organist, klavecinist en programmeur tevens bekend als componist, waarbij hij combinaties van nieuwe en oude muziek in zijn werk niet schuwt. Zijn interesse in het ‘horen’ als compositorisch uitgangspunt heeft hem er in het verleden toe bewogen om naast muziek ook filosofie in Wenen te studeren. Nog steeds gefascineerd door dit gegeven neemt Moosbrugger u deze ochtend mee op luisteravontuur. Als gastspeler op het unieke Fokker-orgel wordt hij in enkele werken muzikaal vergezeld door fluitist/componist Ned McGowan, die een specialist is op de contrabasfluit en deze met veel energie zal beroeren. Op het programma van dit verrassende concert staan werken van Moosbrugger zelf, muziek uit het historische repertoire van het 31-toonsorgel, een nieuwe compositie van McGowan én niet te vergeten: oude muziek. Als organist heeft Moosbrugger zich namelijk actief bezig gehouden met solo uitvoeringen van muziek van onder andere Johann Sebastian Bach, Nicolas de Grigny en in het bijzonder Dieterich Buxtehude, wiens visionaire muziek ook tijdens dit concert gespeeld zal worden. Laat u inspireren gedurende dit muzikale avontuur met Alexander Moosbrugger.

 

zondag 13-05-2018 | Laboratonium 3    (extra concert)
Ere Lievonen, Fokker-orgel | Anne Veinberg, Carrillo-piano | diverse componisten, laptop

Ook dit seizoen organiseert Stichting Huygens-Fokker weer een concert vol nieuwe composities en experimenten voor 31-toonsorgel, 96-toonspiano, laptop & electronics, waarbij de klank van met name het Fokker-orgel weer via de modernste elektronische technieken wordt omgevormd en uitgebreid. Onder de diverse composities die worden uitgevoerd is een nieuw werk van de Nederlandse componist Robert van Heumen, met de voorlopige titel ‘Waaier’. Van Heumen, die jaren lang verbonden is geweest aan STEIM in Amsterdam, maakt elektro-akoestische muziek met behulp van computers, waarbij 'live'-sampling een essentieel onderdeel is en hij een evenwicht probeert te zoeken tussen improvisatie en gestructureerde muziek, regelmatig aangevuld met audiovisuele middelen zoals oude filmfragmenten. Op het programma zal tevens een speciaal voor het Fokker-orgel geschreven compositie van de Amerikaanse componist Charles Corey staan. Corey is de directeur en conservator van het Harry Partch Instrumentarium en betrokken bij de faculteit van de Universiteit van Washington in Seattle. Zijn huidige onderzoek betreft de microtonale composities van György Ligeti en het totaal-theater van Harry Partch, een microtonale componist die ook een grote inspiratiebron voor hem is.